Kun je sensemaking leren?
Dat is de vraag die bij mij opkwam in de voorbereiding van de vierde bijeenkomst Stay Connected! op 1 september aanstaande. Stay Connected! is een informeel vervolg op de training Connecting Change Agents. Daarin laat ik de deelnemers aan de hand van een oefening kort ervaren wat sensemaking is.
Als vervolg op Connecting Change Agents vind ik het leuk en inspirerend om sensemaking in een workshop van 3 uur wat verder uit te diepen. Toen ik daar afgelopen weekend zo voorbereidend mee bezig was, bleek de vraag over ‘hoe te leren’ – iets leren is toch wel het idee achter Stay Connected! - mij onrustig maakte. Zoekend op sensemaking kom ik uit bij de bekende inzichten die je terug kunt vinden bij denkers als Karl Weick, Brenda Dervin, Dave Snowden en meer dicht bij huis Thijs Homan. De literatuur maakt aannemelijk dat sensemaking plaatsvindt en dat er is om je als mens door betekenisgeving te verhouden tot onze werkelijkheid. Sensemaking is verder relevant in complexe verandering.
Een definitie van sensemaking
Sensemaking (uit: Making sense of sensemaking, Gary Klein)
Sensemaking is the ability or attempt to make sense of an ambiguous situation. More exactly, sensemaking is the process of creating situational awareness and understanding in situations of high complexity or uncertainty in order to make decisions. It is “a motivated, continuous effort to understand connections (which can be among people, places, and events) in order to anticipate their trajectories and act effectively.
Een aspect van sensemaking is dat het een proces betreft van sociaal leren en niet van individueel leren. Als er kwaliteiten zijn waar je individueel aan kunt verbeteren, zal dat altijd in relatie tot anderen in een gedeelde context plaatsvinden.
Dat bracht mij er op dat er een betere vraag is: welke vaardigheden helpen om sensemaking te bevorderen? Even verder kijkend kwam ik op een aantal vaardigheden die verband houden met sensemaking. Deze vaardigheden kun je – bij voorkeur in groepsverband - trainen. Ik denk daarbij aan:
Observeren (bewust en aandachtig waarnemen
Het systeem in het echt zien, empirisch waarnemen
Patronen onderzoeken
In dialoog tot inzicht komen
Verhalen vangen en narratief onderzoek
Bouwen aan een cognitief model en gezamenlijke taal, gedeeld verhaal
Openstaan voor verandering en onzekerheid en voor bewust verkennen van andere perspectieven
Bewust toetsen van veronderstellingen
Bij nader inzien is een workshop van 3 uur gewoon te weinig om alle vaardigheden – en ik ben misschien niet eens compleet – aan bod te laten komen. In de workshop ga ik met de deelnemers de focus leggen bij observeren en empirisch waarnemen maken we een begin met patronen onderzoeken en in dialoog tot inzicht komen.
Observeren
Observeren is een mooie start. Ik heb geleerd dat zien niet hetzelfde is als observeren. Although we frequently use the terms interchangeably, seeing je can be thought of as the automatic involuntary recording of images. Observing is seeing, but consciously, carefully and thoughtfully. (uit: Visual intelligence, Amy Herman. 2017). ik ga gebruik maken van film en kunstwerken om te laten ervaren dat observeren niet hetzelfde is als zien.
Transect Walk
Verder zie ik mooie aan knopingspunten in de werkvorm Transect Walk. Een Transect Walk is een groepsoefening waarbij je tussen twee punten loopt om opzettelijk over te steken of een gemeenschap doorkruisen. De groep onderzoekt door te observeren, te vragen, te luisteren, te kijken en een verslag uit te brengen De oefening omvat groepsleden die met mensen in de gemeenschap spreken en actief observeren om belangrijke informatie vast te leggen.
Programma workshop 1 september
Het programma voor 1 september ziet er dan als volgt uit (locatie UMC Utrecht):
13.00 Welkom – check-in
Observeren
Toelichting en theorie aan de hand van ervaren:
Film kijken
Kunst kijken
14.00 Pauze
14.15 Transect Walk door het UMC Utrecht
uitleg en vraagstelling (inclusiviteit, duurzaamheid, grensoverschrijding bv.)
groepen verdelen en wandelroutes afstemmen
transect walk houden
Verslag per groep
Patronen? Inzicht?
15.45 Check-out
16.00 Einde
Vind jij het leuk om deel te nemen of wil je meer informatie: r.teeuw@umcutrecht.nl
Comments