Het is woensdagavond en ik rij richting Schipluiden, naar “Op Hodenpijl”, een voormalige kerk, omgebouwd tot centrum voor workshops en evenementen. Ik ga er met Christa heen om de lezing van Hans Wopereis bij te wonen. Hij spreekt die avond over “Goed geld verdienen”. Onderweg staat een remix van één van de songs van David Bowie aan. Love is lost zingt de auto.
In het biologisch restaurant van Op Hodenpijl ontmoet ik Christa. We hebben elkaar een tijd niet gezien. De ontmoeting is hartelijk, alsof de tijd die verschreden is er niet toe doet. Ze is blij, maar ook vermoeid. Al snel blijkt dat wat ik eerder vermoedde werkelijkheid is geworden: haar huwelijk is gebroken, zij is nog niet helemaal geheeld. Ze is even stoer als altijd en geeft geen krimp.
Ze vertelt ook dat ze 1 januari a.s. stopt met haar huidige opdracht. Okee, ze heeft een “back- up” en kan eventueel wat financiële tegenslag opvangen. En toch: twee opgroeiende kinderen en tal van verplichtingen, ga er maar eens aan staan. Ik bewonder haar vechtlust en zie ook haar pijn.
Na het eten lopen we de voormalige kerk in en luisteren naar Hans. De strekking van zijn verhaal is te lezen in zijn boek Het Licht en de Korenmaat. Die strekking is: volg in het werk jouw innerlijke stem. Goed geld verdienen gaat over de goede dingen doen in jouw werk en de vergoeding vragen die jouw werk waard is.
Hij vertelt over een gesprek met een opdrachtgever de dag ervoor. Hans heeft afscheid genomen van de de opdrachtgever, omdat de klik er niet meer was. Luisterend naar zijn innerlijke stem vond Hans dat hij niet goed kon kiezen voor het geld, als de uitvoering van de opdracht niet leidt tot groei en ontwikkeling. De opdrachtgever zou onderdeel van het probleem zijn en hij weigerde dat te erkennen. Doorgaan met de opdracht zou de status quo in de organisatie handhaven. En daar kon Hans niet langer aan meewerken.
In de nabespreking vertelt één van de aanwezigen over haar pijn. Ze had het werk in een afdeling op orde gebracht na eenperiode met veel onrust in het team. Ze ontdekt dat het nu tijd is om te vertrekken, omdat haar rol in die afdeling is uitgespeeld. Ze vindt dat jammer, want ze kan het juist prima vinden met de mensen waaraan zij leiding geeft. Het doet zeer nu te moeten vertrekken.
Op de terugweg denk ik aan de lezing en het verhaal van Christa. Thuis wacht Inge op mij, die nu ook een verandering doormaakt, nu haar invaliditeit toeneemt. Later in de week zou Inge voor het eerst in haar leven een tillift gebruiken om zich zelf vanuit de stoel op te hijsen. Een verandering, die een nieuw perspectief biedt, en pijn doet.
Het doet ook pijn om te veranderen, op welke wijze je ook betrokken bent. Inge, Christa, Hans, de vrouw in de zaal: ze maken een verandering door met uitzicht op een nieuw perspectief en laten wat achter wat niet meer terugkomt. Bij veranderen hoort ook het verwerken van het verlies van iets wat je ooit heel dierbaar was.
Als betrokkene of als veranderaar ben je niet vrij van liefde en pijn. Het doet je wat. Maar wat moet je ermee? Je bent betrokken bij de wijze waarop de ander de verandering en het verlies doormaakt. Wat je ook zegt of doet, wat je ook denkt of voelt, je kunt er in belangrijke mate alleen voor die ander zijn. Gewoon zijn. Zoals Thijs Homan schrijft op de laatste bladzijde van Het et cetera principe past gepassioneerde nederigheid in de aanvaarding van de rol als betrokken veranderaar.
Say goodbye to the thrills of life
When love was good, when love was bad
Wave goodbye to the life without pain
Say hello, your beautiful girl