Hartmut Rosa heeft u in zijn boek Leven in tijden van versnelling - een pleidooi voor resonantie - (2013) de urgentie uiteengezet om samenlevend resonantie te koesteren. Doe we dat niet, dan raken we opgeslokt door de versnelling met vervreemding tot gevolg. In deze blog kort samenvattend in mijn woorden wat Rosa bedoelt met versnelling, resonantie en vervreemding.
Resonante ervaring
Volgens Hartmut Rosa is resonantie het antwoord op vervreemding in tijden van versnelling. Resonantie is te definiëren als een modus van de relatie die wij als subject tot de wereld en tot elkaar wederzijds bereiken. Er ontstaat een antwoordrelatie die transformatieve effecten tot stand brengt, omdat resonantie de verhouding tot de wereld en tot elkaar als het ware vloeibaar maakt.
Wat ik hier nu doe, heeft de potentie resonant te worden. Ik lees het werk van Rosa, ik verinnerlijk, ik word geraakt, reflecteer en reageer met taal met de optie voor jou – de lezer - om dezelfde cyclus door te maken. Dat kan een antwoordrelatie teweeg brengen, bijvoorbeeld als je feedback geeft met taal dat voorkomt uit geraaktheid. Het kan ook verstommen....
Versnelling en razende stilstand
We leven in de modernen tijd waarin de versnelling alleen maar toeneemt. Om een gevoel te krijgen bij versnelling, denk dan aan het verschil in ervaring tussen vakantie in een afgelegen provinciedorp en een stedentrip naar een van de wereldsteden of het verschil tussen het tijdperk voor en na de komst van de smartphone.
Ik memoreer graag hoe ik aan het begin van mijn carrière begin jaren 90 een mailtje met bijlage verstuurde. Op een PC met Word Perfect (voorloper Word) typte ik een memo. Ik maakte daarvoor gebruik van een speciaal sjabloon, waar ik net als nu met een mail de geadresseerden, de afzender, de datum, het onderwerp en de begeleidende tekst bij de bijlage typte. Als ik dat memo had uitgetypt, dan sloeg ik het memo en de bijlage op een floppy disk op. Ik liep vervolgens met de floppy disk naar een centrale plek waar een PC aangesloten was op een printer. Meestal was er een wachtrij en had ik contact met collega’s uit meerder afdelingen. Nadat ik het memo en de bijlage had uitgeprint te printen document opgeslagen was liep ik naar de kopieerkamer/postkamer. Ik kopieerde het memo en de eventuele bijlagen zoveel als nodig was. Ik sorteerde de memo’s en de bijlagen en gaf met een markeerstift per geadresseerde aan wie ik het bericht wilde sturen. Ondertussen was het een komen en gaan van collega’s en secretaresses. Ik praatte bij over de dagelijkse dingen in een informele ontmoeting. Tenslotte stopte ik de memo’s met bijlagen in de bestemde postvakjes en kon ik met de floppy disk terug naar mijn werkplek. Pas wanneer het bakje geleegd werd door de ontvanger, kon het memo en de bijlage gelezen worden. Dat ontvangen, lezen en reageren kon even duren....
Vergeleken met een mailbericht zoals we dat sinds de tweede helft van de jaren 90 kennen, valt op:
De versnelling …
.. door innovatie….
…met als effect: besparing in tijd en papier..
… en ook als effect: andere sociale omgangsvormen:
de ander verwachtingen van managers om zelf de mail te doen
minder vertragingstijd
meer druk op snel reageren
minder informeel contact met collega’s (van andere afdelingen).
In zijn pleidooi voor resonantie wijst Hartmut Rosa op een paradoxale ontwikkeling in de moderne tijd waarin we leven: de paradox van de razende stilstand. Rosa signaleert dat we ons collectief in een steeds versterkende loop bevinden van technische versnelling versterkt de versnelling van de maatschappelijke verandering die op zijn beurt de versnelling van het levenstempo verhoogd die op zijn beurt wie de technische versnelling verhoogt etcetera etcetera.
Vervreemding
Vervreemding, in de zin van onmacht, afhaken, depressie en burn-out ligt op de loer in deze versnellingsloop. Stilstaan en vertragen biedt hooguit tijdelijk comfort. De versnelling begeeft zich in een dynamische stabilisatie, stelt Rosa. Dat betekent dat innovatie en groei onvermijdelijk is We gaan niet terug naar de tijd zonder smartphone. De loop van technische versnelling maatschappelijke versnelling en persoonlijke versnelling is dan ook niet structureel te beantwoorden met vertraging. AI is nu al niet meer weg te denken en zal een toenemende en onbekende impact hebben op de manier zoals wij ons tot de wereld en tot elkaar verhouden.
De tegenbeweging voor vervreemding is resonantie. Hoe dat kan werken, lees je in mij volgende blogs.
Dit was de eerste blog ter afsluiting van het jaar van de resonantie 2024. Er volgende nog twee blogs, een over de duiding van resonantie en een over de bevordering van resonantie. Hieronder de bronnen die ik afgelopen jaar tot mij heb genomen op onderzoek naar resonantie:
Bogart, A., Landau, T. (2005), VIEWPOINTS BOOK A Practical Guide to Viewpoints and Composition,
Theatre Communications Group Inc US
Bogart, A., (2022), The Art of Resonance, Bloomsbury publishing
Bown, C., (2024), The Art Engager, Thinking Museum
Dana, D., (2024), De polyvagaaltheorie in therapie – 50 oefeningen voor cliënten, Uitgeverij Mens Eeserveen
David, S., (2016), Emotional Agility, Penguin Life UK
Dervin, B. (2003), Sense-making methodology reader, Hamton Press New Jersey
Fredman, G., (2004), Transforming Emotion – conversations in counseling en psychotherapy , WHURR Publishers London and Philadelphia
Glaudemans, M. (2024), Respons-ablity, Uitgeverij IJzer Utrecht
Goedbloed, S., (2023), De sjamaan en de manager, Boom Amsterdam
Goedhart, A., Steen van der, B., (2021), Eindelijk rust in je hoofd – 40 dagen oefenen in aandacht, Boom Amsterdam
Graswinckel, A., Post, J.F., (2024), De verdwaalatlas, https://arcadia.frl/projecten/arcadia-jong/verdwaalatlas/
Grenny, J., Patterson, K., (2002), Crucial conversations, McGraw-Hill Companies
Halpern, B.L., Lubar, K., (2003) Leadership Presence, Penguin Group USA
Herman, A.E., (2016), De kunst van het observeren, Atlas contact Amterdam-Antwerpen
Hiemstra, P., (2022), Mag ik je grootluisteren? Vertel!, www.haagsehoogvliegers.nl
Jong, J., (2023), Beheers je! Interveniëren in samenwerking voorbij je eigen gedoe, Boom Amsterdam
Kolthof, P. (2021), Stevig staan in intense situaties, Boom Amsterdam
Kolthof, P. (2024), Sterk staan door flexibel bewegen, Boom Amsterdam
Lijster, T. (2022), Wat we gemeen hebben – een filosofie van de meenten, De Bezige Bij Amsterdam
Pendergast, M., Saxton, J. (editorial), (2016), Applied Theatre Second-Edition - International Case Studies and Challenges for Practice, Intellect Books
Pfauth, E., (2024), Intentioneel leven, Maven Publishing Amsterdam
Rash, M., (2024), Luisteroefeningen, Boom Amsterdam
Rosa, H. (2016), Leven in tijden van versnelling - een pleidooi voor resonantie, Boom Amsterdam
Rosa, H. (2019), Resonance, Polity Press Cambridge
Rosa, H. (2022), Onbeschikbaarheid, Boom Amsterdam
Rosa, H. (2023), Democratie vraagt om religie, Boom Amsterdam
Rosmalen van, B., (2020), Muzische professionalisering – publiek waarden in professioneel handelen, Uitgeverij IJzer Utrecht
Rosmalen van, B., (2024), Ontvankelijkheid, Uitgeverij IJzer Utrecht
Rosmalen van, B., (2024), Stappen in het onbekende, HKU Press Utrecht
Shaw, P., (2002), Changing conversations in organizations – a complexity approach to change, Routledge London and New York
Stanfield, B., (2017), The Art of Focussed Conversations, New Society Publishers Canada
Visser, C., (2020), Tegenslag benutten, Just-In-Time Books
Wheatley, M.J., (2023), Who do we choose to be, Berret-Koehler Publishers Oakland
Wheatley, M.J., (2024), Restoring Sanity – Pracices to awaken Genrosity, Creativity & Kindness in ourselves and our organizations, Berret-Koehler Publishers Oakland
Inspirerende podcaste over resonantie aan de Hand van het werk van Hartmut Rosa
Comments