Groepsdynamiek. Dat is het thema van het jaarcongres van de Nederlandse IAF (International Association of Facilitators). Ca 120 facilitators zijn verzameld in het Kontakt der Kontinenten in Soestduinen om te reflecteren over de groepsdynamiek tussen de facilitator en deelnemers aan workshops. Waar sta jij als facilitator en hoe krijg jij de deelnemers in beweging? Alles onder de noemer “de facilitator draait door”.
Het overgrote deel van de deelnemers heeft een voltijdse baan aan het organiseren en faciliteren van workshops. Ook de proYESmanager kan bogen op een rol die ik zou willen typeren als faciliterend co-constructief. Meedoen en begeleiden in een verandertraject.
De moeilijkheid is, zo zegt Thijs Homan op het congres, dat faciliteren snel inhoudt dat we zoveel willen met een groep. Hij neemt ons mee naar hilarische voorbeelden van sessies die pas goed waren als je als facilitator de deelnemer had laten huilen om zijn jeugd te verwerken. Of de bedachte creatieve sessies “zakdoekje leggen, niemand zeggen” die het succes van de creatieve voorbereiding aantoonde. Zijn boodschap is: je hebt als facilitator niet alles onder controle dus leer de kunst van het loslaten.
Wil de ProYESmanager niet doordraaien bij teamontwikkeling, dan zit het succes vaak niet in wat je met een team doet, maar in het geen je doet in de omgeving van het team. Het creëren van de setting en situatie waarin iets kan gebeuren. Belangrijk daarbij is de ruimte die je durft te nemen in het bepalen van de condities op basis waarvan je een gegeven opdracht accepteert. Wat spreek je af, in hoeverre kun jij bepalen waar het over gaat? Je kunt natuurlijk ook een engere rol op je nemen, als de projectleider die de voortgang een beetje bewaakt. Wil je het verschil maken als ProYESmanager dan opereer je meer buiten het team dan binnen om condities voor elkaar te krijgen, om te ontdekken waar de veranderruimte zit.
De projectmethodieken bieden principes en regels. Als een verandertraject vastloopt, wordt meestal gezegd: de organisatie hield zich niet aan die principes en er is meer regels nodig en meer controle. Je kunt er ook voor kiezen om een werkwijze te vinden die verandering laat ontstaan. Dat vereist loslaten. Een Ecoloog die de omstandigheden wil beïnvloeden in plaats van een Egoloog die de plannen probeert door te drukken.
Er is een groot verschil tussen gedrag ‘on stage’ wanneer je met een groep bezig bent en ‘off stage”als je er niet bij bent. Bij de koffiecorners of toiletten spreken de mensen zich anders uit over jou en je plannen hen te veranderen. De facilitator draait door als de illusie van de maakbaarheid in stand wordt gehouden en het sprookje van de plannen niet overeenkomen met de realiteit van meningen en gevoelens bij de ander. Tot zover Thijs Homan.
Niets is wat het lijkt in de veranderpraktijk, zo ook niet in Midzomernachtsdroom van Shakespeare. De sprookjeswereld en de echte wereld, de geveinsde en de echte liefde, waken en dromen: het loopt allemaal in elkaar over, beïnvloedt elkaar en verwordt tot een onontkoombaar en veelgelaagd spel over liefde en illusie. De nacht voordat koning Theseus en koningin Hippolyta trouwen, belanden twee jonge stellen in een bos waar net een ruzie woedt tussen elvenkoning Oberon en zijn geliefde Titania. Door toverkracht raken de liefdesrelaties in de war en weet niemand meer op wie hij nu eigenlijk verliefd was.
Hoe verder we in Shakespeares illusiespel verdwalen: wat betekent de liefde nog, als het slechts een illusie is? De verwevenheid van de echte en de sprookjeswereld en de betekenis daarvan wordt tegelijkertijd helder als prettig ongrijpbaar.
Hoe houd je contact met de werkelijkheid en laat je tegelijkertijd los? Ik neem twee tips mee van deze dag:
1. Blijf zo dicht mogelijk bij de taal van het team en laat het team zelf de eigen verbinding in kaart brengen en duiden wat stagneert. Peter Zomer laat mij de waarde van het systeemdiagram zien. Een werkvorm waarmee leden van een groep zelf in eigen woorden hun huidige teamsamenwerking beschrijven, betekenis geven aan hun eigen vaste patronen, zodat zij zelf in staat zijn om deze te veranderen
2. Luister naar de stem, intuïtie , de bron die in jou zit en wees stil Simoon Fransen vertelt haar verhaal en haar ervaring om in haar werk haar innerlijke wijsheid te volgen die haar in staat stelt om de dynamiek te lezen, groepsenergie te interpreteren en te reageren (of niet). Om dit te kunnen, is stilstaan bij wat jouw lijf jou zegt belangrijk, Wat zegt jouw innerlijke stem te zeggen, te doen of ….te laten. Ze geeft mij haarboek “Bliqboek”mee over creatief denken bij de overheid.
Het is 21 juni 2013 en het is een mooie en inspirerende dag geweest., En als ik dan pas rond zes uur ’s middags wil vertrekken en nog vertel dat ik het lastig blijf vinden om mijn leiderschapsrol los te laten, krijg ik de feedback om het idee los te laten dat mijn leiderschap niet gewenst zou zijn. “”Mensen vinden het wel prettig als jij gewoon natuurlijk de leiding neemt en af en toe wat meer het woord voert”, krijg ik te horen. Kadootje. En met nog een kadootje, het boek “Faciliteren zonder omwegen” ter gelegenheid van het 10 jarig bestaan van de IAF, ga ik naar huis.
Volgend jaar weer! Ik overweeg een lidmaatschap!
Finale monoloog van Puck in Midzomernachtsdroom
If we shadows have offended,
Think but this, and all is mended,
That you have but slumber'd here
While these visions did appear.
And this weak and idle theme,
No more yielding but a dream,
Gentles, do not reprehend:
if you pardon, we will mend:
And, as I am an honest Puck,
If we have unearned luck
Now to 'scape the serpent's tongue,
We will make amends ere long;
Else the Puck a liar call;
So, good night unto you all.
Give me your hands, if we be friends,
And Robin shall restore amends.