Als ik mensen vertel dat ik in september 2012 weer gestart ben met theater, dan is vaak de reactie “echt iets voor jou!”. Mensen zien mij dat wel doen, een beetje toneel spelen.
Afgelopen woensdag 15 mei speelde ik in de voorstelling “Brugwachten”. Het was leuk om te doen, en op een bepaalde manier spannend. Want de zaal zat vol met gezin, familie, buren, vrienden, collega’s. Inge was mee. Zo zit ik mijn mail bij te werken en zet ik thuis de aardappels op het vuur, het ander moment, sta ik op toneel en dan kijkt mijn geliefde naar mij in een ander personage. “Echt iets voor jou”.
In januari had ik een vergelijkbare ervaring toen ik naar een toneelstuk ging waar Joke, een van de leden van mijn projectteam, in speelde. Ze speelde in een stuk over vrouwen in een midlifecrisis. De vraag was onontkoombaar: wat legt zij van haar zelf er in?
Uiteindelijk niet zoveel, denk ik, nu ik zelf heb gespeeld. Ja, je legt jouw repertoire aan spelmogelijkheden erin. Belangrijker is dat je in je rol zit. Je spelt die personage en in dat spel creëer je ruimte om te improviseren. Dat is nodig, want er gaat altijd wel iets anders dan gepland. En repeteren is altijd wel wat anders dan spelen voor publiek. Dan doet het ertoe. Je vergeet een stukje tekst, slaat een hele passage over, vergeet een attribuut van het toneel mee te nemen. Improviseren moet en wel per direct, hier en nu! Dat is nu net het mooie van theater dat we in projecten goed kunnen gebruiken. Improviseren is geweldig als je goed weet hoe je in je projectrol staat en nodig om dynamisch in te kunnen spelen op de ander. Er is geen kookboek voor de acties en reacties van anderen in je project.
In ons stuk had Anne, mijn tegenspeelster, een verrassing voor mij in petto. In plaats van bij de passage waarin zij zegt “ik leg mijn hoof op je schouder” haar hoofd tegen mij borst te leggen, roffelde zij met gebalde vuisten stevig op mijn borst. Wel even wat anders! En – juist omdat ik zo ik mijn rol zat – ging dat vanzelf en automatisch goed. Ik was gewoon mijn personage en omdat ik na deze uitspraak van haar moet terecht wijzen met de zin “ Als de bel gaat loop jij naar de deur”, moest ik daar met ineens fors overheen door mij fysiek af te keren van haar en de zin luid en verontwaardigd uit te spreken.
In de act die je maakt zit een tegenbeweging. Actie is reactie. In het toneelspel heet dat dan dat je in het spel de act van je medespeler moet accepteren, in je opnemen, bij je gevoel komen en je impuls volgen en reageren. Zo kon het dat ik – vrij makkelijk en natuurlijk – kon reageren op deze verrassende wending. “Echt iets voor jou!”
Accepteren, binnen laten komen, reageren.
Vanochtend in een bespreking besprak een collega een casus waarbij de advisering niet naar wens verliep. In zijn toelichting werd duidelijk dat de collega dicht bij zijn waarneming had kunnen blijven (accepteren). Hij had zijn onderbuikgevoel kunnen volgen dat het toch echt niet goed zat (binnen laten komen) en hij had passend kunnen reageren door te benoemen wat hij ziet en hoort (reageren). Zonder veroordeling en met verwondering.
Eigenlijk kunnen wij projectleiders ook wel wat leren van toneelspelers als zij accepteren, binnenlaten komen en reageren met verwondering en ruimte geven aan de ander om weer te reageren.
Accepteren, binnen laten komen, reageren. Echt iets voor jou?
Comments