“Heeft u statiegeldflessen voor het schoolplein?” Voor mij staat een meisje van ik denk 6 jaar, geflankeerd door een meisje en een jongen van 4 jaar, gevulde plastic tassen sjouwend die bijna de helft van hun lichaamslengte zijn. Kleuters. Ik heb net gegeten en ben net van plan het vuil weg te doen in de vuilniscontainer en de deurbel gaat. Als zo vaak besluit ik in een flits wat te doen als er aan de deur iets van mij gevraag wordt.
Het is een bekende oefening improvisatietheater: de deurbel scène. Wanneer je uit je eigen wereldje opgeschrikt wordt door iemand aan de deur met een verrassende vraag en je moet dealen met jouw belang, Een voorbeeld is de pizzakoerier die de opdracht krijgt de pizza te moeten afleveren en degene die de deur opendoet de pizza niet besteld heeft. Hilarisch om te spelen….en leerzaam.
Zo’n moment van onverwachte confrontatie overkomt ons vaak. Zoals de eerst deelnemers die binnenstromen voor een cursus die ik over een uur na de lunch gaat starten. Sommigen kennen elkaar en verheugen zich zichtbaar op een periode samen doorbrengen, even van het werk. De meerderheid kent elkaar oppervlakkig. “We zijn alvast begonnen” wijzend op de lunch die geserveerd staat. Ik stel mij voor en maak een kort praatje. Bemerk ik nu een zeker voldaanheid? Een zweem van ‘ik weet dit allemaal al, wat kun jij mij nog leren”. Het zal verbeelding zijn, in mijn hoofd zitten en als ik ineens een ondefinieerbare weerzin voel om te beginnen, voel ik een deurbelmoment. ik loop ik nog even naar buiten.
Zo’n deurbelmoment kan gebeuren en jouw eerst indruk is er dan met oordeel en al. Ik loop baar buiten om mij even “leeg te maken”. Ik blijf even hangen bij dat nare gevoel dat zich nestelt in mijn buik en geef er aandacht aan terwijl ik rustig wandel. Geconcentreerd haal ik diep adem en merk dat het gevoel verdwijnt. Na een minuut of vijf is het weer okay en kan ik met een open houing starten met de training.
“Ja”, zeg ik, “ik ga even kijken”. Ik leg het zakje met afval even neer en terwijl ik mij om wil draaien hoor ik “heeft u er misschien ook een plastic tas bij, de anderen zijn al vol?” “Dat zal wel lukken zeg ik”, wetende dat ik net nog een plastic tas heb gekocht bij de AH omdat ik – o stom – die oude versleten plastic tas niet bij mij had. Ik loop naar het aanrecht en zie naast de bierflessen drie plastic flessen. Die plastic flessen moeten moeten het dan maar worden, besluit ik, denken aan de kleine mensjes.. Ik loop terug, pak onderweg mijn plastic tas mee en wil het geheel aan de kinderen geven.
Die open houding is nodig om aan te kunnen sluiten, de training aan de collega’s gaat heel fijn. Het accepteren van de inbreng van jouw tegenspeler is in improvisatietheater een basiskwaliteit om überhaupt te kunnen spelen, accepteer je bijvoorbeeld niet dat iemand jou aanspreekt als pizzakoerier dan blokkeer je. Accepteren – JA! zeggen – is in het improvisatietheater en in het dagelijks leven van grote waarden. Loslaten dat jij een plan, een idee, een beeld, een verwachting hebt en aansluiten bij de ander en vertrouwen op wat er komt.
Het tegenovergestelde van aansluiten is opleggen. Zoals ik ervoer in een interview dat mij werd afgenomen Ik werd ondervraagd naar de werking van mijn rol als agile coach. Ik kreeg voorgestructureerde vragen te beantwoorden en ik merkte dat ik vooral mijn best deed aan te sluiten bij wat ik verwacht werd te antwoorden. Alsof achtereenvolgens in een deurbelmoment gevraagd wordt om statiegeld flessen, een pizza wordt aangeboden waar je niet om hebt gevraagd, het senioren fonds vraag om een kleine financiële bijdrage voor de eenzame ouderen en twee mensen in nette pakken jou willen redden van de ondergang van de aarde. Een beetje zoals in de hilarisch sketch van het sollicitatiegesprek van Monty Python.
Let op: hier was. een kundige, goed voorbereide, interviewer aan het werk. En ik zou exact hetzelfde kunnen doen. Ik ben dankbaar voor deze ervaring! Is er een ander weg?
In AgielOntheFly stellen we het vangen van een verhaal tegenover. Het verhaal dat start met één hoofdvraag over een gebeurtenissen en daarna de geïnterviewde aan het woord laat, Geen interpretatie, maar letterlijk de woorden optekenen en aan het eind het verhaal nog een maal doornemet aan de hand van de letterlijk opgetekende tekst die in chronologische volgorde staan, De interviewer kan gecorrigeerd en aangevuld worden en nieuwe vragen kunnen ontstaan die tot verduidelijking en verdieping leiden., Niet zelden komt de geïnterviewde tot een nieuw inzicht in de verbanden in het verhaal en ontvang de geïnterviewd na afloop Aan de hand van een foto van het verslag binnen een uur. (zie ook deze blurr over de CMOI aanpak)
Het essentiele verschil is de wil om vanaf start aan te sluiten bij het verhaal van de verteller. Veel leergeld heb ik betaald in contact met mensen die om de een of andere reden afhankelijk zijn: zieken, cursisten, hulpvragers, cliënten.
“Hij moet heel nodig plassen” zegt de oudste voordat ik de flessen kan geven. Een ze wijst naar een benauwd kijkend jongetje van een jaar of vier in korte broek met zijn handen in in kruis. “Jeetje”, zeg ik, “late we daar dan maar gauw wat aan doen, kom maar mee dan kun je hier naar de WC”..
Niet-doen en erbij blijven is een hele kunst. Die kunst is te leren door te doen en een beetje improvisatietheater helpt natuurlijk, Het verschil zit hen erin of je een afhankelijk persoon (zieke, deelnemer in ene cursus, hulpvragen cliënt, etc.) ziet als een object dat verzorgd, geïnstrueerd, geadviseerd moet worden of als een mens met emoties, gedachten ervaringen dat zelf instaat is het verhaal te maken en te construeren en te her construeren over wat nuttig en nodig is
Ik merk dat ik er een beetje beduusd van ben. Als de nood geleegd is en het knulletje verlegen terug naar de meisjes loopt, zie ik ze met vijf tassen met flessen weglopen. “Dag en veel plezier” roep ik na. “Dag” hoor ik uit drie monden terug. Ik mis ze nu al en het kind in mij.
Just say yes,
just say there's nothing holding you back It's not a test, nor a trick of the mind Only love