We hebben in huis een lieve poes. Tessie. Ze loopt mij tegemoet als ik thuis kom van werk en de zoekt mij spinnend op als ik mij door het huis beweeg. Alleen gisteren op Nieuwjaarsdag was zij even niet lief. Ik zat met een boek op de bank, zij zat rechts van mij dicht tegen mij aanschurkt. Ik aaide. Zij spinde. Alles leek goed. Opeens een hap in mijn hand en ze sprong weg.
Deze anekdote laat zien wat onbeschikbaarheid is. Het gedrag van onze poes is niet 100% voorspelbaar. De hap in naar mijn hand is natuurlijk niet leuk. Maar het zou een stuk saaier zijn als de kans erop 0% was geweest. Overigens is mijn vermoeden dat zij pijn heeft op de plek waar ik aaide. Ik ga een afspraak maken met de dierenarts.
100 % controle?
Stel. Stel dat alles, maar dan ook alles, in het leven is volledig in jouw controle en volledig voorspelbaar is. Wat jij wilt of verwacht dat er gaat gebeuren, gebeurt ook exact. Problemen zijn er niet, want die wens je weg en bestaan gewoon niet. Complexiteit is er niet, want alles is zoals het is en gaat zoals het gaat. Relaties zijn voorspelbaar: mensen doen exact wat je van ze verwacht. Hoe zou dat zijn?
Volgens Hartmut Rosa zou dat 100% beschikbaarheid beteken en 0% resonantie, het ergste wat wij vrezen.
Resonantie is een kernbegrip in het werk van Hartmut Rosa. In zijn laatste werk heeft hij laten zien dat onbeschikbaarheid of oncontroleerbaarheid essentieel is voor een goed leven in resonantie met de wereld om ons heen.
De tegenhanger van resonantie is niet de onzekerheid en onvoorspelbaarheid, maar de vervreemding die het gevolg is van instrumenteel maken en tot object maken. Waar we het meest bang voor en boos over zijn is de tirannie die uitgaat van instrumentele doelmatigheid als die ons leven domineert. Denk daarbij aan de machinebureaucratie van overheden en organisatie die over ons beslissen, of protocollen in zorg en onderwijs die ons besturen, of kleiner in de gesprekken waarin we mensen in complexe relaties individueel verantwoordelijk en potentieel schuldig maken voor succes en falen.
In het nieuws en in het dagelijks leven kom je vervreemding tegen. De toeslagenaffaire is bijna iconisch. Als agile coach heb ik gezien dat de deugd van transparantie in een team, met het doel als team te leren, door het management werd benut om de controle op teams te versterken.
Resonantie samenvattend
Om samenvattend resonantie te duiden in combinatie met de begrippen vervreemding en onbeschikbaarheid:
Resonerende ervaring is het tegenovergestelde van een vervreemdende ervaring
Resonantie is geen emotie of gevoel
Resonantie kan zowel elementen van harmonie als van conflict hebben
Resonantie is communicatie tussen jou en iets of iemand in de wereld dat gevoeld wordt en dat terugpraat.
Resonantie kan plaatsvinden met een levend wezen (een dierbare bijvoorbeeld of een collega) en ook met een ding (muziekinstrument of een tuin) of een idee (mijn verdieping in resonantie bijvoorbeeld of een kunstuiting)
Resonantie ontstaat in een moment waarin het gesprek als het ware vibreert waarin de controle juist even niet aanwezig is
Resonantie gaat dood door beschikbaar te maken en controle en beheersing
Resonantie is onuitputtelijk, omdat er altijd – hoe groot de controle ook is – er een onbeschikbaarheid en oncontroleerbaarheid zal zijn.
Resonantie is niet te plannen en het gevolg daarna niet te voospellen
Verliefd worden (falling in love in het Engels zegt het mooi) is makkelijk, maar niet te plannen, laat staan dat de beantwoording daarvan plaatsvindt en het uitmondt in een gelukkig voorbestaan van een relatie. Maar als het gebeurt, dan weet je het. Als je het weet, dan is er resonantie.
Ik wens iedereen veel resonantie toe in 2025 (ook als het af en toe bijt)!
Dit was de tweede blog ter afsluiting van het jaar van de resonantie 2024. Er volgt nog een blog over de vraag Hoe dan?: over de bevordering van resonantie. Hieronder de bronnen die ik afgelopen jaar tot mij heb genomen op onderzoek naar resonantie:
Bogart, A., Landau, T. (2005), VIEWPOINTS BOOK A Practical Guide to Viewpoints and Composition,
Theatre Communications Group Inc US
Bogart, A., (2022), The Art of Resonance, Bloomsbury publishing
Bown, C., (2024), The Art Engager, Thinking Museum
Dana, D., (2024), De polyvagaaltheorie in therapie – 50 oefeningen voor cliënten, Uitgeverij Mens Eeserveen
David, S., (2016), Emotional Agility, Penguin Life UK
Dervin, B. (2003), Sense-making methodology reader, Hamton Press New Jersey
Fredman, G., (2004), Transforming Emotion – conversations in counseling en psychotherapy , WHURR Publishers London and Philadelphia
Glaudemans, M. (2024), Respons-ablity, Uitgeverij IJzer Utrecht
Goedbloed, S., (2023), De sjamaan en de manager, Boom Amsterdam
Goedhart, A., Steen van der, B., (2021), Eindelijk rust in je hoofd – 40 dagen oefenen in aandacht, Boom Amsterdam
Graswinckel, A., Post, J.F., (2024), De verdwaalatlas, https://arcadia.frl/projecten/arcadia-jong/verdwaalatlas/
Grenny, J., Patterson, K., (2002), Crucial conversations, McGraw-Hill Companies
Halpern, B.L., Lubar, K., (2003) Leadership Presence, Penguin Group USA
Herman, A.E., (2016), De kunst van het observeren, Atlas contact Amterdam-Antwerpen
Hiemstra, P., (2022), Mag ik je grootluisteren? Vertel!, www.haagsehoogvliegers.nl
Jong, J., (2023), Beheers je! Interveniëren in samenwerking voorbij je eigen gedoe, Boom Amsterdam
Kolthof, P. (2021), Stevig staan in intense situaties, Boom Amsterdam
Kolthof, P. (2024), Sterk staan door flexibel bewegen, Boom Amsterdam
Lijster, T. (2022), Wat we gemeen hebben – een filosofie van de meenten, De Bezige Bij Amsterdam
Pendergast, M., Saxton, J. (editorial), (2016), Applied Theatre Second-Edition - International Case Studies and Challenges for Practice, Intellect Books
Pfauth, E., (2024), Intentioneel leven, Maven Publishing Amsterdam
Rash, M., (2024), Luisteroefeningen, Boom Amsterdam
Rosa, H. (2016), Leven in tijden van versnelling - een pleidooi voor resonantie, Boom Amsterdam
Rosa, H. (2019), Resonance, Polity Press Cambridge
Rosa, H. (2022), Onbeschikbaarheid, Boom Amsterdam
Rosa, H. (2023), Democratie vraagt om religie, Boom Amsterdam
Rosmalen van, B., (2020), Muzische professionalisering – publiek waarden in professioneel handelen, Uitgeverij IJzer Utrecht
Rosmalen van, B., (2024), Ontvankelijkheid, Uitgeverij IJzer Utrecht
Rosmalen van, B., (2024), Stappen in het onbekende, HKU Press Utrecht
Shaw, P., (2002), Changing conversations in organizations – a complexity approach to change, Routledge London and New York
Stanfield, B., (2017), The Art of Focussed Conversations, New Society Publishers Canada
Visser, C., (2020), Tegenslag benutten, Just-In-Time Books
Wheatley, M.J., (2023), Who do we choose to be, Berret-Koehler Publishers Oakland
Wheatley, M.J., (2024), Restoring Sanity – Pracices to awaken Genrosity, Creativity & Kindness in ourselves and our organizations, Berret-Koehler Publishers Oakland
Inspirerende podcaste over resonantie aan de Hand van het werk van Hartmut Rosa
Comments